Günümüzde Kültür Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü birim fiyat kitaplarında Altın varak işleri ile ilgili olarak birim fiyatlar bulunmaktadır. Yaklaşık maliyet ve hakediş işlerinde bu birim fiyatların kullanılması veya benzer imalatlar için bu fiyatlardan yola çıkılarak yeni fiyat analizi yapılması uygun olacaktır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 2017 yılı birim fiyat kitabında bulunan altın veya gümüş varak poz tariflerinde imalat aşamaları şu şekilde sıralanmıştır.
- Varak kaplanacak tezyinat satıhlarının temizlenmesi
- Çukur vb. yerlerin macun ile doldurulması
- Önce kalın daha sonra ince zımpara ile düzgün bir yüzey oluşturulması
- Varak kaplanacak yüzeyin sentetik boya ile iki kat boyanması
- Varak kaplanacak yüzeye miksiyon sürülmesi
- Miksiyonun bekleme süresi sonunda altın veya gümüş varak ile yüzeye kaplama yapılması
- Altın varak kaplanan yüzey kuruduktan sonra yüzeyde kalan fazla varakların yumuşak fırça ile süpürülmesi ve yüzeyin hafifçe parlatılması
Altın veya gümüş varak kaplanması işlerinde işçilik birim fiyatları ile kullanılacak olan altın veya gümüş varak malzeme bedelinin ayrı olduğu unutulmamalıdır. İşçilik pozları imalatın yapıldığı yüzeyin dıştan dışa en uygun geometrik şekli üzerinden veya mt. olarak hesaplanmaktadır. Altın veya gümüş varak bedeli ise kullanılan defter miktarı üzerinden hesaplanmaktadır.
Altın veya gümüş varak bedeli hesabında en doğru yöntem kullanılan malzeme için sarfiyat ile ilgili puantaj tutulmasıdır. Özellikle motifli, kavisli, kabartma, hat yazı vb. işlerde 1 m2 de kullanılan altın miktarı değişiklik göstermektedir.
Piyasada satılmakta olan altın varak defterleri 25 sayfadan ibaret olup, her sayfa 8 cm x 8 cm ebadındadır. Bu hesaba göre;
1 sayfa varak 0,08 x 0,08 = 0,0064 m2
1 defter varak (25 sayfa) 0,08 x 0,08 x 25 = 0,16 m2 dir.
Düz yüzeylerde 1 m2 için varak hesabı:
(25 / 0,16 m2) x 1 = 156,25 sayfa
1 m2 kullanılan varak 156,25 sayfa / 25 sayfa = 6,250 defter (156,25 sayfa)
1 m2 de fire miktarı %18 156,25 sayfa x %18 = 1,125 defter (28,125 sayfa)
1 m2 de rütuş miktarı%10 156,25 sayfa x%10 = 0,625 defter (15,625 sayfa)
Toplam: 8,000 defter (200,000 sayfa)
1 m2 kullanılan varak 8 defter (200 sayfa) olarak hesaplanmaktadır.
Oymalı, profilli, kabartmalı, hat yazı vb. yüzeylerde ise bir modül üzerinde mutlaka defter sarfiyat puantajı yapılmalı ve varak bedeli bu puantaj üzerinden hesaplanmalıdır. Çok fazla oymalı bir yüzeyde sarfiyat m2’de 13 – 14 deftere çıkabildiği gibi, bazı hat yazı işlerinde sarfiyat m2’de 6 deftere de düşmektedir.
Altın varak işlerinde firenin çok olduğu ve rütuş işlemi de göz önüne alındığında 1 m2’de ki sarfiyat tutanağının önemi özellikle ortaya çıkmaktadır.
İsmail ÖNEL 20.04.2017
Kaynakça:
– Vakıflar Genel Müdürlüğü, 2017, 2017 Eski Eser Birim Fiyat Eki Listesi, Ankara, s.67
– ÖNEL, İsmail. 2016, “Geçmişten Günümüze Altın Varak Teknikleri”, Vakıf Restorasyon Yıllığı Dergisi, İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, S.12, s.16-22